OKT ’23 – In oktober 2023 trokken we naar het Regionale Natuurpark Périgord-Limousin (PNRPL) in Frankrijk voor enkele dagen veldwerk in het kader van onze eerste case study: de relatie tussen het beheer van kastanjebossen (castanea sativa) en de lokale houteconomie. We namen er interviews af met de bosbeheerders van het park (Laure Dangla, Laure Martin-Gousset) en met een lokaal bedrijf gespecialiseerd in het oogsten en verwerken van kastanjehout (Hémard & Vignol), we deden terreinbezoeken en voerden gesprekken met onze gastheer Ward Lootvoet (Vlaams ondernemer en oprichter van het bedrijf ‘Castanea’).
In eerste instantie werd deze case gekozen omwille van de grote vraag naar kastanjehouten producten in Vlaanderen en de totale afwezigheid van eigen verwerkingscapaciteit. Dit is des te opmerkelijk, gezien er wel een belangrijke actuele aangroei is van kastanjehout in het Nationaal Park Brabantse Wouden (NPBW) en de toekomstperspectieven voor kastanjebossen en houtkanten groot is ten gevolge van de klimaatwijziging.
Daarnaast speelde ook de vergelijkbare juridische status tussen de Vlaamse Nationale Parken en de Franse Regionale Parken een belangrijke rol in de keuze voor deze case study. In Franse nationale parken speelt de staat een directe rol in het beheer en de aansturing van activiteiten via zijn eigen agenten: parkfunctionarissen beschikken er over politiebevoegdheid, waardoor ze wetten kunnen handhaven en controle kunnen houden over de activiteiten van het park. Franse regionale parken werken daarentegen via een samenwerkingsverband met gemeenten en andere lokale belanghebbenden, net zoals de Vlaamse nationale parken. Deze gedecentraliseerde aanpak stelt lokale actoren in staat om een actievere, betekenisvolle rol te spelen bij het in evenwicht houden van natuurbeschermingsinspanningen en andere lokale initiatieven zoals houtproductie, toerisme en landbouw. Door de vergelijkbare wettelijke status van het NPBW en PNRPL, kunnen we ook onderzoeken hoe een bestuurssysteem georganiseerd kan worden dat zowel gericht is op het bevorderen van bosbehoud als op het stimuleren van duurzame houtproductie.
Tijdens ons bezoek aan het regionaal park verkenden we verschillende bosbeheermethodes en bestudeerden we de huidige trends in bebossing en experimentele praktijken. Bij Hémard & Vignol maakten we kennis met de transformatie van boom tot product, waarbij we expliciet letten op hoe verschillende stamgroottes kunnen worden gebruikt om specifieke kastanjeproducten en halffabricaten te produceren. En tenslotte bekeken we ook enkele strategieën van design governance om het gebruik van lokaal hout in ontwerp- en architectuurprojecten te bevorderen.